تاثیر گره تنه درختان در تولید ترمووود
گره در تنه درختان چیست؟
گره در تنه درخت یکی از ویژگیهای طبیعی چوب است که هم در ظاهر و هم در عملکرد آن نقش مهمی دارد. این پدیده، بر اثر رشد و سپس مرگ شاخههای جانبی به وجود میآید. با ادامه رشد درخت، لایههای جدید چوب این شاخهها را میپوشانند و دایره یا بیضی تیرهای در بافت چوب شکل میگیرد که به آن گره میگویند.
شکلگیری گرهها
هنگامی که درخت جوانه یا شاخه جانبی ایجاد میکند، آن شاخه بخشی از سیستم بافت آوندی درخت است. در صورت خشک شدن یا شکستن شاخه، بافت مرده آن همچنان در تنه باقی میماند. لایههای جدید چوب، این شاخه مرده یا زنده را در خود میگیرند و گره به وجود میآید.
ساختار الیاف در گره
بافت چوب در مجاورت گره تغییر مسیر میدهد و حتی ممکن است تا 90 درجه با مسیر اصلی الیاف منحرف شود. این موضوع میتواند در مقاومت، انعطافپذیری و تمایل چوب به شکاف یا ترک تاثیرگذار باشد.
انواع گرهها در چوب
گره سالم
گره سالم یا Sound Knot همان گرهای است که هنوز با بافت اصلی تنه یکپارچه و متصل است. این نوع گره اگرچه ممکن است ظاهر چوب را تغییر دهد، اما تأثیر کمی بر مقاومت دارد و در برخی کاربردها قابل پذیرش است.
گره مرده
گره مرده یا Loose Knot از بافت اطراف جدا شده است و معمولاً هنگام برش یا کار روی چوب جدا میشود. این گرهها ضعف شدید در استحکام ایجاد میکنند.
گره خوشهای
مجموعهای از گرههای کوچک که در یک محل تجمع کردهاند.
گره درشت
گره با قطر زیاد که عملکرد سازهای چوب را به شدت کاهش میدهد.
اثر گره بر مقاومت مکانیکی چوب
- موقعیت: گره در بخش تحت فشار یا کشش تیر، بیشترین تأثیر منفی را دارد.
- اندازه: هرچه قطر گره بزرگتر باشد، مقاومت کمتر میشود.
- تعداد: تعداد زیاد گرهها حتی اگر کوچک باشند، استحکام کلی را کم میکند.
گاهی گرههای کوچک در محور خنثی تیر، نقش مهار برش طولی دارند و اثر مثبت جزئی میگذارند.
نقش گره در فرآیند حرارتدهی ترمووود
در تولید ترمووود، وجود گرهها میتواند بر توزیع یکنواخت حرارت در الیاف چوب اثر بگذارد. نواحی گرهدار معمولاً متراکمتر بوده و حرارت را slower جذب میکنند، همین موضوع ممکن است باعث تفاوت رنگ و بافت در خروجی نهایی شود. کنترل این اثر با انتخاب چوب خام مناسب و تنظیم دقیق دمای کوره، اهمیت ویژهای دارد.
جدول درجهبندی گرهها
| نوع گره | قطر (میلیمتر) | سلامت اتصال | تأثیر بر مقاومت | کاربرد مجاز |
|---|---|---|---|---|
| گره کوچک سالم | ≤ 15 | متصل | ناچیز | سازهای و تزئینی |
| گره متوسط سالم | 16–30 | متصل | کم | دیوارپوش، لمبه |
| گره بزرگ سالم | 31–50 | متصل | متوسط | تزئینی |
| گره کوچک مرده | ≤ 15 | شل | متوسط | تزئینی غیرسازهای |
| گره بزرگ مرده | > 30 | شل | شدید | نامجاز در سازهها |
گره در صنایع چوبی
دکوراسیون داخلی
گره به دلیل شکل و رنگ متفاوت، جلوه خاصی به چوب میدهد. در سبک روستیک یا سنتی، وجود گره یکی از عناصر زیباییشناسی محسوب میشود.
تولید لمبه و ترمووود
در تولید لمبه ترمووود، استفاده از چوب با گره سالم ممکن است بافت بصری جذابی ایجاد کند، اما برای کفپوش یا نماهای خارجی که در معرض فشار هستند، بهتر است تعداد و اندازه گرهها کمتر باشد.
مبلمان
مبلمان با چوب گرهدار ظاهر متفاوتی دارد. اما وجود گرههای مرده در محل فشار یا اتصالات ممکن است باعث شکستگی شود.
مقایسه چوب گرهدار با چوب بیگره
- مقاومت: چوب بیگره معمولاً مقاومتر و پایدارتر است.
- زیبایی: چوب گرهدار طبیعیتر و زندهتر به نظر میرسد.
- قیمت: چوب بیگره گرانتر است چون انتخاب و فرآوری آن دشوارتر است.
تجربه بازار ایران در ترمووود گرهدار
در بازار ایران، مشتریان معمولاً ترمووود با گرههای سالم و محدود را از نظر زیبایی و قیمت مناسب میدانند. اما برای صادرات و پروژههای حساس، اغلب از الوارهای بیگره یا با حداقل گره استفاده میشود تا استانداردهای بینالمللی رعایت گردد.
تأثیر گره بر قیمت ترمووود
در بازار ترمووود، الوارهایی که گره کمتری دارند، مخصوصاً گره مرده، در درجهبندی بالاتر و قیمت بیشتر قرار میگیرند. گرههای سالم اگر بهصورت محدود باشند، اثر زیادی بر قیمت ندارند. اما گرههای زیاد یا مرده باعث افت کیفیت و کاهش قیمت میشوند.
تأثیر گره بر دوام ترمووود در شرایط جوی
گرههای سالم و محکم، اگر در چوب مورد استفاده برای ترمووود حضور داشته باشند، در شرایط آب و هوایی خشک چندان مشکلساز نیستند. اما در رطوبت بالا یا تغییرات دمایی شدید، این نقاط میتوانند کانون ایجاد ترک یا تغییر شکل باشند، بهخصوص در نماهای خارجی و کفسازیهای فضای باز.
انتخاب الوار ترمووود با توجه به گره
برای پروژههای لوکس و سازههای حساس، انتخاب تختههای ترمووود با گره کمتر توصیه میشود. اما در سبک روستیک یا طراحی داخلی گرم و طبیعی، وجود گرههای سالم میتواند جلوه بصری را ارتقا دهد. تولیدکنندگان حرفهای ترمووود، این انتخاب را با توجه به محل نصب و کاربری انجام میدهند.
نکات فنی در کار با چوب گرهدار
- سرعت ابزار برش باید متناسب انتخاب شود تا اطراف گره لبپر نشود.
- قبل از رنگ یا روغنکاری، تثبیت گره با رزین یا چسب توصیه میشود.
- در چوبهای رنگشده، گرهها ممکن است رزین ترشح کنند که نیاز به پوشش ضد گره دارد.
استفاده تزئینی از گرهها
در طراحی مدرن، طراحان از گره به عنوان نقطه کانونی استفاده میکنند. استفاده از روغنهای طبیعی باعث برجسته شدن گرهها میشود.
تأثیر گره بر فرایند پرداخت و رنگآمیزی ترمووود
وجود گره در ترمووود هنگام سنبادهکاری و رنگآمیزی، نیازمند دقت بیشتر است. سطح متراکم گرهها، رنگ یا روغن را متفاوت از بقیه بخشها جذب میکند و باعث تفاوت سایه رنگ میشود. استفاده از پرایمر یا پوشش پایه مناسب میتواند جلوه یکدستتری ایجاد کند.
سوالات پرتکرار
- آیا گرهها همیشه منفی هستند؟ خیر، در کاربرد تزئینی میتوانند ارزش بصری باشند.
- آیا ترمووود با گره قابل استفاده است؟ بله، اما باید از سلامت گرهها اطمینان داشت.
- آیا گرهها باعث کاهش عمر چوب میشوند؟ در بخشهای سازهای بله، ولی در موارد تزئینی تاثیر زیادی ندارد.
جمعبندی
گره بخشی طبیعی از چوب است که هم میتواند یک نقص و هم یک مزیت باشد. شناخت انواع گره، اثر آنها بر مقاومت و قیمت، و انتخاب صحیح در تولید محصولاتی چون ترمووود، نقش کلیدی در کیفیت نهایی دارد.